د عامې روغتیا وزارت ولسي وګړو ته خبرداري ورکړی، که محدودیت جدي ونه ګڼي، هېواد به له لوی انساني ناورین سره مخ شي. دوي پر خلکو نیوکه وکړه چې د حکومت لخوا په کابل او ولایاتو کې وضع شوي محدودیت ته خلک په عادي سترګه ګوري.

نوموړي زیاته کړه روغتیا وزارت له نړیوال بانک سره په هېواد کې د کورونا ویروس سره د مبارزي لپاره د سل زر بستریزه روغتون د جوړولو پر پلان کار کوي، چې په وینا یې پرې به ۱۰.۴ میلیونه ډالره لګښت راشي.

روغتیايي مسوولین د هرې ورځې په تېرېدو سره هېواد کې پر کورونا ویروس د اخته کسانو په شمېر کې د ډېرښت په اړه اندېښنه څرګندوي او له خلکو غواړي، چې د دغې وبا د مخینوي په موخه دې خپلو کورونو کې پاتې او د روغتیاپالانو سپارښتنو ته جدي پاملرنه وکړي.

خبریال : وسیم تلاش / کابل

له دې وړاندې هم چې په سلګونه روږدي کسان د ابن سینا زر بستیریز روغتون ته وړل شوي وو، د دې روغتون د مسوولینو په وینا له هغو هېڅ یو یې د کورونا مثبته پېښه نه درلوده. دوی زیاتوي د کرونا ویروس د خپرېدو مخنیوي لپاره به دغه لړۍ لا هم دوام ولري. د کابل کارته نو سیمې کې ځینې کورونه نشه یانو لپاره ځانګړي او همدلته ورته نشه یي توکي ور رسیږي.

د دې سیمې خلک که څه هم د کمرې تر مخه د نشه یي توکو د مافیا له وېرې خبرې نه کوي، موږ ته وویل، همدې سیمې کې ګڼ داسې کورونه شته چې د مافیايي کړیو له خوا ورته ځانګړي شوي او نشه یي توکي ورته همدلته را رسوي. خو وايي، کله یې چې شکایت وکړ د شپې له خوا یې کورونه په مرمیو وویشتل شول او د مرګ ګواښ ورته وشو. خو د کورونا ویروس د خپرېدو د مخنیوي لپاره کورنیو چارو اوعامې روغتیا وزارتونو د نشه یانو ټولونې لړۍ پیل کړې.

دا ځل دوی همدلته نږدې درې سوه نشه یان ټول کړل. د یادو ادارو د روغتیايي مسوولینو په وینا له دې وړاندې یې چې تر ۱۶ سوو نشه یان د کابل له بیلابیلو برخو ټول کړي وو، د کرونا ویروس مثبتې پېښې یې نه درلودې. افغانستان کې شاخوا درې نیم میلیونه وګړي په نشو روږدي دي. د روغتیا پالانو په وینا نشه یان له نورو ژر په کووېډ۱۹ ناروغۍ اخته کیدی شي، له همدې امله حکومت پر نشو د روږدو د نېونې لړۍ روانه کړې.

خبریال : بهادر خان / کابل

د دغه ولایت یو شمېر اوسېدونکي د کورونا ویروس د پراخېدو په ترڅ کې پر نشه يي توکو د روږدو کسانو ورځ تر بلې ډېرښت اندېښمن کړي او په دې برخه کې د مسوولینو د جدي پاملرنې غوښتنه کوي.

په غزني ولایت کې پر نشه يې توکو روږدي کسان د درملنې پرځای وهل او ټکول کیږي. روږدي کسان وايي، د کورونا ویروس د مخنیوی لپاره تر اوسه روغتیایي کارکوونکي د معایني او سمپل اخیستني لپاره نه دي ورغلي او دوی پر دې سربیره چې پر نشه یې توکو روږدي دي، د کورونا په څېر له نورو ناروغیو له شتونه د دې لپاره وېره لري، چې د بدن دفاعي سیستم یې نشه يي توکو کمزوری کړی دی.

د غزني ولایت د عامې روغتیا رییس له ژوندون سره په خبرو کې وویل، چې د عامې روغتیا او روغتیايي ټیمونه پر نشه یي توکو د روږدو کسانو څارنه کوي، چې ډېرو ته یې روغتیایي مرکزونه هم ځانګړي کړي دي. غزني ولایت کې په داسې مهال ولسي وګړي د روږدو کسانو له شتونه سر ټکوي، چې دې وروستیو کې د کورونا وبا په خپرېدو د نورو خلکو په پرتله د کمزوري دفاعي سیستم له امله د روږدو کسانو ژوند ډېر له ګواښ سره مخ دی.

خبریال : محمد میرویس اسلمی / غزني

د عامې روغتیا وزارت مسوولین وايي، په تېرو ۲۴ ساعتونو کې په بېلابېلو لابراتوارونو کې له ۵۸۱ مشکوکو پېښو له ازمایلو وروسته ۲۳۲ مثبتې پېښې ثبت شوي، چې په دې سره هېواد کې پر کرونا ویروس د اخته کسانو شمېر ۲۱۷۱ تنو ته رسیږي.

د دوی په خبره تېرو څلورویشتو ساعتونو کې درې تنو خپل ژوند له لاسه ورکړی او څلور نور بیا له دغه ویروسه رغېدلي دي. کابل لا هم د ثبت شویو پېښو له مخې په لومړي کتار کې دی.

روغتیايي مسوولین د هرې ورځې به تېرېدو سره هېواد کې پر کورونا ویروس د اخته کسانو په شمېر کې د ډېرښت په اړه اندېښنه څرګندوي او له خلکو غواړي، چې د دغې وبا د مخینوي په موخه دې خپلو کورونو کې پاتې او د روغتیاپالانو سپارښتنو ته جدي پاملرنه وکړي.

دغه هېواد کې له کورونا ویروس سره د مبارزې کمېټې اندېښنه څرګنده کړې، چې هېواد کې یې پر یاد ویروس د اخته کسانو شمېر ورځ تر بلې د ډېرېدو په حال کې دی. د دغې کمېټې د خبر له مخې تېره یوه شپه ـــ ورځ کې نږدې 6 زره تازه مثبتې پېښې ثبت شوي او نورو 108 کسانو هم خپل ژوند له لاسه ورکړی دی.

دغه هېواد کې تر دې دمه د کويډ 19 ناروغۍ له امله له 9 نیم سوو څخه ډېرو کسانو خپل ژوند له لاسه ورکړی او له 99 زرو نه ډېر نور کسان پرې اخته دي. په ټوله نړۍ کې بیا د کورونا له امله 2 لکو او 28 زرو نه ډېر کسان مړه شوي او له ۳ میلیونه او ۲ سوه زرو نه ډېرو نور پرې په ټوله نړۍ کې اخته دي.

په اخته او مړو شویو کې امریکا هېواد د ټولو په سر کې ده، چې تر دا دمه په کې له ۶۰ زرو نه ډېر کسان مړه شوي او یو میلیون او ۴۰ زرو نه ډېر نور پرې اخته دي. بل لور بیا له دغې ویروسه ټوله نړې کې له یو میلیون ډېر کسان رغېدلي دي.

د پیسو نړیوال صندوق خبر ورکړی، چې د شوې پرېکړې له مخې به افغانستان سره د کورونا پر وړاندې مبارزه کې ۲۲۰ میلیونه ډالره پور ورکړي. دوی په افغانستان کې د کورونا پر پراخېدا اندېښنه څرګنده کړې، چې په وینا یې د دغې پور ورکولو موخه یې د کورونا پر وړاندې مبارزه کې د دغه هېواد د کمزوري اقتصاد ملا تړل دي. د پیسو نړیوال صندوق د مسوولینو په خبره تر اوسه یې د پور غوښتلو په اړه د خپلو غړو هېوادونو سل غوښتنلیکونه ترلاسه کړي، چې دوی به یې د ځانګړو اصولو له مخې ورته وړاندې کړي.

د پیسو له نړیوال صندوق څخه غړي هېوادونه یې کال کې دوه وار د پور غوښتنه کولی شي، چې بیا به یې د لسو کلونو په دوام کې بېرته ورکوي. افغانستان کې د کورونا سره د مبارزې په برخه کې د لګول شویو لګښتونو پر ډېرې برخې د چارو څارونکي د فساد د کېدو شک لري، چې مسوولینو بیا دغه شک رد کړی او په دې برخه کې یې پر روڼوالي ټینګار کړی دی.

د زندانونو د چارو د تنظیم مسوولینو ویلي، د عامې روغتیا وزارت په مرسته یې له تېرو څو ورځو راهیسې په څرخي پله زندان کې د کورونا د تشخیص معاینات پیل کړي، چې په خبره یې تر دا دمه په کې د دغې ویروس ۷۵ مثبتې پېښې موندل شوي. د دوی په خبره د ثبت شویو پېښو ډېری یې په مخدره موادو او ښځینه زندانیانو کې دي، چې په دغو بلاکونو کې یې د نورو بندیانو د تشخیص چارې هم پیل کړي دي.

که څه هم تر دې وړاندې ژوندون ته یو شمېر بندیانو په زندان کې د درملو نشتون او له سختو ستونزو سر ټکوو، خو د زندانونو د چارو تنظیم ادارې مسوولینو بیا له رسنیو سره په خبرو کې ویلي، چې ټولو روغتونونو ته یې لومړني روغتیايي توکي لېږدولي او په وینا یې چې د ولسمشر غني د فرمان په اساس به هم نږدې راتلونکي کې زرګونه بندیان له بندخونو ازاد شي.

تر دې وړاندې څرخي پله زندان کې یو شمېر بندیانو د ناوړه روغتیايي وضعیت او ورسره د ناسم چلند له امله خپلې خولې ګنډلې وې او د نه خوړلو اعتصاب یې کړی وو.

د عامې روغتیا وزارت مسوولین وايي، په تېرو ۲۴ ساعتونو کې په بېلابېلو لابراتوارونو کې له 1303 مشکوکو پېښو له ازمایلو وروسته 110 مثبتې پېښې ثبت شوي، چې په دې سره هېواد کې پر کرونا ویروس د اخته کسانو شمېر 1939 تنو ته رسیږي.

د عامې روغتیا وزارت په وینا ثبت شویو پېښو کې لومړی کابل او دوهم درجه کې ډېرې پېښې کندهار ولایت کې ثبت شوي دي. روغتیايي مسوولین د هرې ورځې به تېرېدو سره هېواد کې پر کورونا ویروس د اخته کسانو په شمېر کې د ډېرښت په اړه اندېښنه څرګندوي او له خلکو غواړي، چې د دغې وبا د مخینوي په موخه دې خپلو کورونو کې پاتې شي او د دوی سپارښتنو ته جدي پاملرنه وکړي.

د ننګرهار رسنیو دفتر په خپرې کړې خبرپاڼې کې ویلي، چې ملي امنیت ځواکونو یاد کس د ننګرهار دوربابا ولسوالۍ اړوند سیمه کې نیولی دی. د خبرپاڼې له مخې نیول شوی کس د شینوارو ولسوالۍ اوسېدونکی دی، چې غوښتل یې ځانمرګی واسکټ د شینوارو 27 مې ویالې سیمې ته ولېږدوي.

خبرپاڼه کاږي چې نیول شوي تن په خپل جرم اعتراف هم کړی دی.

د رویټرز خبري اژانس له مخې، چې د روغتیا نړیوال سازمان مشر تدروس ادهانو ویلي، د کورونا ختمېدو لپاره اوږده لار په مخکې ده، چې باید ترسره شي.

دغه راز هغه زیاته کړي، د روغتیا نړیوال سازمان د اروپا په ختیځ، افریقا، لاتین امریکا او ځینو نورو اسیایي هېوادونو کې په چټکۍ د کورونا ویروس خپرېدو او دغه راز د ماشومانو لپاره د روغتیایي خدمتونو ټکني کېدو اندېښمن کړي دي.

ادهانوم ویلي، د کورونا ویروس د خپرېدو د مخنیوي په موخه سرحدي محدودیتونو د نړۍ 21 هېوادونو ته د ماشومانو د بېلابېلو ناروغیو د واکسینونو استول هم ستونزمن شوي او په دې هېوادونو کې د واکسینونو له کمښت سره مخ دي.

کورنیو چارو وزارت منلې چې یاد ځانمرګی د کابل چار اسیاب ولسوالۍ ریشخورو سیمه کې د ځانګړو ځواکونو پر قره ول ترسره شوی، چې په ترڅ کې یې درې تنه، چې د دوی په وینا ملکي وګړي دي، وژل شوي او 15 تنه نور ټپیان دي. د دغې برید مسوولیت تر اوسه کومې ولسوالې ډلې په غاړه نه دی اخیستی.

دې وروستیو کې د ښکېلو غاړو ترمنځ د جګړې تودېدل او په کې د ملکي وګړو مرګ – ژوبلې په اړه د چارو ډېری څارونکي اندېښمن دي.

د راپورونو له مخې چې ترکیې امریکا سره د 5 سوه زره طبي ماسکونو په ګډون د روغتیایي حفاظتي وسایلو مرسته ترسره کړې. په ترکیه کې د امریکا سفیر د دغو مرستو هرکلی کړی او ویلي چې دغه لېږدونه د امریکا او ترکیې ترمنځ غښتلې اړیکې ښيي.

ترکیه په داسې مهال امریکا سره د روغتیایي تجهیزاتو او طبي حفاظتي وسایلو مرسته کوي، چې امریکا د نورو هېوادونو په پرتله ډېره د کورونا وبا ځپلې ده.

د امریکایي رسنیو د تازه راپورونو له مخې تر دې دمه امریکا کې د کورونا ویروس له امله له 59 زرو څخه ډېرو کسانو خپل ژوند له لاسه ورکړی او له یو میلیون او 35 زرو ډېر نور کسان پر دغې ویروس اخته دي. بلخوا بیا پاکستاني رسنیو راپورونه خپاره کړي، چې دغه هېواد کې تازه د کورونا له امله 13 کسان مړه شوي دي. له دې سره په پاکستان کې د کورونا له امله د مړو شویو کسانو شمېر 312 ته رسېدلی.

د پاکستاني رسنیو د خبر له مخې په تېره یوه شپه ــ ـورځ کې په دغه هېواد کې د کورونا وبا 447 تازه نورې پېښې هم ثبت شوې، چې له دې سره په پاکستان کې پر کورونا وبا د ټولو اخته کسانو شمېر له 14 زرو کسانو واوښت.

ولسمشر غني حکومتي اداروته لارښوونه کړې چې کابل ښار کې بیوځله کورونیو ته د نانوانیانو له لارې د وچې ډوډۍ د وېش لړۍ پیل کړي. له ارګ څخه په خپره شوې خبرپاڼه کې راغلي، چې ولسمشرغني ټولو حکومتي ادارو ته لارښوونه کړې، څو ناوړه اقتصادي وضعیت ته په کتو چې ډېری ولسي وګړي یې له ستونزو سره لاس او ګرېوان کړي، له اړمنو سره په کابل ښار کې سر له ننه پیل او ترې وروسته د همدې اوونۍ په دوام هرات، مزار شریف، کندهار، کندز او ننګرهار کې هم پیل کړي.

ولسمشرغنی له دیني عالمانو، ښاروالانو، ملکانو، قومي مشرانو، مدني بنسټونو او بانفوذه شخصیتونو څخه غوښتي، چې د اړمنو او بې وزلو د لېست برابرولو او مستحقینو ته د ډوډۍ په وېش کې له حکومت سره همکاري وکړی، خو اړمن خلک ترې برخمن شي. غني ټینګار کړی، چې یواځې د وچې ډوډۍ وېش رامنځته شوی بحران نشي حل کولی، چې په وینا یې نږدې راتلونکي کې به د نورو اسانتیاوو پر برابرولو هم غور وکړي.

دې وروستیو کې د کرونايي وضعیت له امله ګڼ شمېر ولسي وګړي له سخت اقتصادي وضعیت څخه سر ټکوي.

آسماني ډبره چې نوم یې 52768 (1998 OR2) ښودل شوی، په ۱۹۹۸م کال کې د ستورپوهانو له لورې کشف شوه، او ټاکل شوي ده چې سبا چهار شبنه به د ځمکې تر څنګ تیره شي. د ستور پوهانو په خبره چې دا آسماني ډبره د اورال تر غرونو لویه او تقریباً د البرز غرونو سره برابره ده.

د CNN راپور له مخې چې د ناسا له قوله لیکي: دا ډبره به د چهار شنبي په ورځ (آپریل ۲۹) سهار ۵ بجې او ۵۶ دقیقي د ځمکي تر څنګ په ثانیه کې ۸.۷ کیلومتره سرعت سره تیره شي. د معلوماتو له مخې چې دا ډبره به ۶.۳ میلیونه کیلومتره له ځمکې څخه لرې تیره شي، او د ساینس پوهانو په خبره چې په دې فاصله کې دا ډبره ځمکې ته هیڅ تاوان نشي رسولا او دا د تشویش خبره نده.

د پوهانو په خبره چې دا ډبره دوه کیلو متره قطر لري او په هرو ۴.۱ ساعتونو کې یو ځل تاویږي.

خو دا غم په دې ځای پای ته نه رسیږي، ځکه ویل کیږي چې دا ډبره به بیا ځلي په ۲۰۷۹م کال کې له ځمکي سره تر دې هم ډیره نږدي تیره شي او ۰.۰۱ سلنه امکان لري چې له ځمکي سره ټکر وکړی.

رحمت الله محمد